„Musimy budować świat, w którym żadne dziecko nie będzie pozbawione prawa do życia w pokoju i bezpieczeństwie, w trwałej rodzinie, prawa do wzrastania w atmosferze wolnej od lęku i niepokoju”.
Św. Jan Paweł II
Rodzina jest podstawowym środowiskiem zapewniającym bezpieczeństwo emocjonalne, jest naturalnym środowiskiem wychowawczym, w którym ogromną rolę odgrywają wzajemne relacje między jej członkami. Rodzina, świadomie, jak również nieświadomie, ma wpływ na osobowość dziecka, przekazuje mu swój system wartości, tradycje, poglądy oraz ukierunkowuje jego aktywność. Dobrze funkcjonująca rodzina daje dziecku możliwość poczucia więzi i doświadczenia, tak bardzo ważne dla jego rozwoju. Współdziałający ze sobą rodzice mogą zapewnić dziecku właściwą odpowiedź na wszystkie jego potrzeby i oczekiwania, przekazują funkcjonujące w rodzinie wartości. To w rodzinie dziecko ma możliwość, poprzez codzienną, obserwację zapoznać się z pełnionymi w niej rolami oraz wzorcami wzajemnego komunikowania się. Takiej rodziny nie jest w stanie zastąpić nikt. Kiedy w rodzinie pojawia się kryzys, kiedy nie jest on zażegnany w odpowiednim momencie i dziecko nie może pozostać w swoim domu należy zapewnić mu pieczę zastępczą, a rodzinę otoczyć pomocą.
Głównym celem pieczy zastępczej jest niwelowanie niewydolności wychowawczej rodziny oraz zaniedbania dzieci lub też, w przypadku braku jakiejkolwiek szansy na powrót dziecka do rodziny biologicznej, na jak najszybszym uregulowaniu jego sytuacji prawnej. Stąd też umieszczając dziecko w pieczy zastępczej należy traktować jako stan przejściowy i dążyć do tego, aby dziecko jak najszybciej mogło powrócić do swoich rodziców naturalnych lub znaleźć rodzinę adopcyjną. Piecza zastępcza z założenia jest nastawiona na przywracanie dziecka rodzinie, jest więc opieką tymczasową.
Piecza zastępcza to piecza sprawowana poza rodziną biologiczną dziecka przez rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo – wychowawcze przez wszystkie dni tygodnia, przez całą dobę, w zasadzie bez z góry określonego terminu jej zakończenia, w konsekwencji ingerencji sądu w sferę władzy rodzicielskiej.
Pomoc dziecku i rodzinie jest zadaniem Państwa, realizowanym przez poszczególne szczeble samorządu terytorialnego, które szczegółowo opisuje Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
W myśl tej ustawy piecza zastępcza dzieli się na:
Dziecko zostaje umieszczone w pieczy zastępczej na podstawie orzeczenia sądu.
W przypadku pilnej konieczności, na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka, możliwe jest umieszczenie dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej, na podstawie umowy zawartej między rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny lub miejsce prowadzenia rodzinnego domu dziecka. O zawartej umowie starosta zawiadamia niezwłocznie sąd.
Bywa też tak, że dziecko jest w pieczy zastępczej na własną prośbę, na wniosek rodzica lub osoby trzeciej, a także w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie po interwencji pracownika socjalnego.
Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej powinno nastąpić po wyczerpaniu wszystkich form pomocy rodzicom dziecka, chyba, że dobro dziecka wymaga zapewnienia mu niezwłocznie pieczy zastępczej.
Dziecko umieszcza się w pieczy zastępczej do czasu zaistnienia warunków umożliwiających jego powrót do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie przysposabiającej.
Objęcie dziecka jedną z form pieczy zastępczej następuje na okres nie dłuższy niż do osiągnięcia pełnoletniości.
Osoba, która ją osiągnęła w okresie pieczy zastępczej, może przebywać w dotychczasowej rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo placówce opiekuńczo-wychowawczej za zgodą, odpowiednio, rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka albo dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia, jeżeli się uczy.
Wszystkie zadania z zakresu pieczy zastępczej na terenie Powiatu Nowotarskiego realizuje Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Targu, które jest organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
W PCPR działa Zespół do spraw Pieczy Zastępczej, który wspiera rodziny zastępcze w ich działaniach. W Zespole pracują pracownicy socjalni, psycholog oraz koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej.