Instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w następujących formach:
- Placówka opiekuńczo-wychowawcza – może być prowadzona przez powiat lub podmiot, któremu powiat zleci prowadzenia tego zadania. Zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne, realizuje przygotowany we współpracy z asystentem rodziny plan pomocy dziecku. Placówka umożliwia kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi chyba, że sąd postanowi inaczej, a także podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny, zapewnia dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych, obejmuje dziecko działaniami terapeutycznymi, zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych.
Typy placówek opiekuńczo-wychowawczych:
- socjalizacyjna,
- interwencyjna,
- specjalistyczno-terapeutyczna,
- rodzinna.
- Regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna – prowadzona przez samorząd województwa lub podmiot, któremu wojewoda zleci to zadanie.
Są w niej umieszczane dzieci, które ze względu na stan zdrowia wymagają specjalistycznej opieki i rehabilitacji. Z tego powodu nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
- Interwencyjny ośrodek preadopcyjny – prowadzony przez samorząd województwa lub podmiot, któremu wojewoda zleci to zadanie. Jest to placówka przeznaczona dla dzieci, które wymagają specjalistycznej opieki i w okresie oczekiwania na przysposobienie nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej. Pobyt dziecka w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym nie może trwać dłużej niż do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia.
Na terenie Powiatu Nowotarskiego funkcjonują trzy placówki opiekuńczo – wychowawcze typu rodzinnego – prowadzone przez Zgromadzenie Sióstr Służebnic Matki Dobrego Pasterza w Piasecznie, z siedzibą w Szaflarach i w Dursztynie oraz placówka opiekuńczo wychowawcza typu rodzinnego im. bł. Karoliny Kózkówny w Spytkowicach.
Ponadto na terenie Powiatu w 2019 roku utworzono placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu socjalizacyjnego we Wróblówce.
- Dom Pokój i Dobro
ul. Polna 7
34-424 Szaflary
tel. 18 275 49 43
- Dom Dzieci im. św. Jana Pawła II
ul. Długa 1
34-433 Nowa Biała
tel. 18 265 92 97
e-mail: dursztyn1@interia.pl
- Dom Dziecka im. Bł. Karoliny Kózkówny
Spytkowice 96
34-745 Spytkowice
tel. 18 268 80 36
Wróblówka 36
34-470 Czarny Dunajec
e-mail: domdziecka@szczesliwe-jutro.pl
Placówki te posiadają zezwolenia Wojewody na prowadzenie działalności i tym samym spełniają wszystkie standardy określone w rozporządzeniu w sprawie placówek opiekuńczo – wychowawczych. Dzieci przyjmowane tam, znajdują doskonałe warunki życia, darzone są one miłością i pełnym zrozumieniem. W przypadkach uregulowanej sytuacji prawnej dzieci, Dyrektorzy placówek bardzo sprawnie i kompetentnie – przy współpracy z Sądem Rodzinnym – wprowadzają proces adopcyjny dziecka.
Dzieci i młodzież, które sprawiają poważniejsze problemy wychowawcze umieszczane są w placówkach interwencyjnych lub socjalizacyjnych w innych powiatach. Powiat nowotarski ponosi pełne koszty ich pobytu w tych placówkach w wysokości miesięcznego średniego kosztu wahającego się w granicach od 2 500,- zł. do 6.300,- zł.
Najczęściej w placówkach umieszczane są dzieci w wieku kilkunastu lat, nie chodzące do szkoły, sprawiające kłopoty wychowawcze rodzicom, z którymi oni nie potrafią sobie poradzić. Bardzo trudno znaleźć jest placówkę, która dysponuje wolnymi miejscami, natomiast wręcz niemożliwe jest umieszczenie w specjalistycznych placówkach opiekuńczo – wychowawczych np. dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi, ze względu na długą kolejkę oczekujących. W związku z powyższym PCPR poszukuje również miejsc w innych województwach, jednakże w całym kraju sytuacja wygląda podobnie.